Stal nierdzewna 1H18N9 wysokostopowa – stal kwasoodporna chromowo-niklowa PN H-86020 stal nierdzewna sprężynowa 1.4310, X10CrNI18-8 PN-EN 10088-1, AISI 301, AISI 302, X10CrNi18-9, X9CrNi18-8, 1.4325, SUS 302, 1.4319
Porównanie składu stali 1H18N9 z odpowiednikami, 1.4310, X10CrNI18-8 PN-EN 10088-1, AISI 301, AISI 302, X10CrNi18-9, X9CrNi18-8, 1.4325, SUS 302, 1.4319
| Gatunek stali | Norma | Skład chemiczny (%) | |||||||||
| C | Mn | Si | P | S | Cu | Cr | Ni | Mo | inne | ||
| 1H18N9 | PN | max 0,12 | max 2,00 | max 0,80 | max 0,045 | max 0,030 | max 0,30 | 17,00 19,00 | 8,00 10,00 | – | – |
| S 30200 S30200 | UNS AISI | max 0,15 | max 2,00 | max 1,00 | max 0,045 | max 0,030 | – | 16,00 18,00 | 6,00 8,00 | – | N max 0,11 |
| SAE 30302 SAE 30302 AISI 302 | SAE AISI | max 0,15 | max 2,00 | max 1,00 | max 0,045 | max 0,030 | – | 17,00 19,00 | 8,00 10,00 | – | N max 0,11 |
| X10CrNi18-8 1.4310 | DIN EN | 0,05 0,15 | max 2,00 | max 2,00 | max 0,045 | max 0,015 | – | 16,00 18,00 | 6,00 9,50 | max 0,80 | N max 0,11 |
| X5CrNi17-7 1.4319 | DIN EN | max 0,07 | max 2,00 | max 1,00 | max 0,045 | max 0,015 | – | 16,00 18,00 | 6,00 8,00 | – | N max 0,11 |
| 1.4304 | LW | max 0,12 | max 2,00 | max 1,00 | max 0,045 | max 0,030 | – | 17,00 19,00 | 8,00 10,00 | – | – |
| 12KH18N9 12H18N9 12Ch18N9 12X18N9 | GOST | max 0,12 | max 2,00 | max 0,80 | max 0,035 | max 0,020 | max 0,40 | 17,00 19,00 | 8,00 10,00 | max 0,50 | V max 0,20 W max 0,20 Ti max 0,50 |
| SUS 302 FB SUS302 | JIS | max 0,15 | max 2,00 | max 1,00 | max 0,045 | max 0,030 | – | 17,00 19,00 | 8,00 10,00 | – | – |
| X10CrNi18-9 | UNI | max 0,12 | max 2,00 | max 1,00 | max 0,045 | max 0,030 | – | 17,00 19,00 | 8,00 10,00 | – |
|
| X9CrNi18-8 1.4325 | DIN | 0,05 0,12 | max 2,00 | max 2,00 | max 0,045 | max 0,015 | max 0,30 | 16,00 19,00 | 6,00 9,50 | max 0,80 | – |
Stal nierdzewna 1H18N9 AISI 301, AISI 302, 1.4310, X10CrNI18-8, X10CrNi18-9, X9CrNi18-8, 1.4325, SUS 302 stosowana w bardzo szerokim zakresie stosowana na części niespawane:
— przemysłu chemicznego (elementy pomp, zaworów, zasuw, automatyki), zwłaszcza w zakładach produkcji kwasu azotowego,
— przemysłu rafineryjno-petrochemicznego, urządzeń mleczarskich, browarniczych (armatura, pompy, zawory itp.),
— urządzeń gospodarstwa domowego (zlewozmywaki, garnki, nakrycia stołowe, maszyny myjące itp),
— architektoniczne (wykładziny fasad, ramy okienne, wystrój wnętrz itp.),
— urządzeń komunikacyjnych (kontenery, elementy samochodów i in.).
Stal po przesyceniu jest odporna na działanie:
— korozji międzykrystalicznej,
— w ograniczonym zakresie — atmosfery wiejskiej i nieprzemysłowej miejskiej,
— środowisk utleniających, w tym kwasu azotowego i jego soli, zwłaszcza nawozów sztucznych.
Stal kwasoodporna 1H18N9 ( AISI 301, AISI 302, 1.4310, X10CrNI18-8, X10CrNi18-9, X9CrNi18-8, 1.4325, SUS 302) nie jest odporna na działanie:
— środowisk nieutleniających (np. H2SO4, HCl, HF – kwas fluorowodorowy i inne),
— korozji międzykrystalicznej po spawaniu, kształtowaniu na gorąco i silnym zgniocie na zimno,
— naprężeniowej korozji w roztworach chlorków i wodorotlenków,
— korozji wżerowej i stykowej w środowiskach zawierających halogenki.
Własności wytrzymałościowe 1H18N9, AISI 301, AISI 302, 1.4310, X10CrNI18-8, X10CrNi18-9, X9CrNi18-8, SUS 302
Stal tę charakteryzuje:
— niemagnetyczność,
— dość niska umowna granica plastyczności (R0,2 równa się zazwyczaj około 220 MPa, R1,0 — około 260 MPa),
— bardzo dobra udarność przy temperaturach ujemnych (np. przy temperaturze minus 253oC jest większa niż 70 J/cm2
— dobra ciągliwość
— dobra tłoczność (tłoczność blachy 1 min Erichsena około 12 mm).
— skłonność do utwardzania przez zgniot,
— dobra podatność do polerowania,
— bardzo dobra spawalność bez konieczności podgrzewania przed spawaniem; połączenie spawane musi być natomiast przesycone zawsze wtedy, kiedy stal może korodować międzykrystalicznie.
Odporność na działanie korozji
Atmosfera i woda
Stal nierdzewna kwasoodporna 1H18N9 ( AISI 301, AISI 302, 1.4310, X10CrNI18-8, X10CrNi18-9, X9CrNi18-8, 1.4325, SUS 302) jest odporna na działanie wiejskiej i nieprzemysłowej atmosfery miejskiej oraz na działanie wód zwykłych, wód przemysłowych niezbyt agresywnych, wód kopalnianych zawierających nie więcej niż 1% H2SO4 i wód mineralnych. W wodzie morskiej stal zazwyczaj koroduje wżerowo.
Kwasy nieorganiczne i organiczne
Gatunek odporny w całym zakresie stężeń i temperatur na działanie kwasu adypinowego, arsenowego, benzoesowego, borowego, galusowego, jabłkowego, pirogalowego, salicylowego i stearynowego.
Stal jest odporna w ograniczonym zakresie stężeń i temperatur na działanie kwasu azotowego, chlorosulfonowego, chromowego, cytrynowego, fosforowego, garbnikowego, karbolowego, masłowego, mlekowego, mrówkowego, octowego, olejowego, siarkowego, szczawiowego, winowego oraz na działanie mieszanin kwasu azotowego i siarkowego, kwasu azotowego i szczawiowego i in.
Nie odporna na działanie kwasu chlorowego, nadchlorowego, chlorooctowego, fluorowodorowego, solnego oraz mieszanin kwasu solnego i azotowego, fosforowego i fluorowodorowego, fosforowego i siarkowego, siarkowego i octowego i in.
Zasady
Stal nierdzewna 1H18N9 ( AISI 301, AISI 302, 1.4310, X10CrNI18-8, X10CrNi18-9, X9CrNi18-8, 1.4325, SUS 302) jest odporna na działanie:
wodorotlenku amonowego, barowego i wapniowego oraz w ograniczonym zakresie stężeń i temperatur na działanie wodorotlenku potasowego i sodowego.
Roztwory soli
Stal odporna w całym zakresie stężeń i temperatur na działanie
wszystkich azotanów, cyjanków, czteroboranu sodowego, ortofosforanu, dwu- i trójsodowego metakrzemianu potasowego i sodowego, nadmanganianu potasowego, octanu glinowego, miedziowego, ołowiawego, ołowiawego zasadowego, potasowego, rtęciowego i sodowego, siarczanu cynkowego, magnezowego, manganawego, miedziowego, niklawego, potasowego, sodowego, żelazowego, siarczynu sodowego, szczawianu potasowego, sodowego, wszystkich węglanów, żelazicyjanku potasowego, żelazocyjanku potasowego oraz większości soli kwasów organicznych.
Stal kwasoodporna 1H18N9 ( AISI 301, AISI 302, 1.4310, X10CrNI18-8, X10CrNi18-9, X9CrNi18-8, 1.4325, SUS 302) odporna w ograniczonym zakresie stężeń i temperatur na działanie
nadchloranu amonowego, chloranu potasowego, sodowego, chlorku amonowego, barowego, cynkowego, magnezowego, manganawego, niklawego, potasowego, sodowego, wapniowego (należy zwrócić we wszystkich chlorkach pojawić się może korozja wżerowa stali), octanu amonowego, siarczanu amonowego, amonowo-glinowego, glinowego, potasowo-chromowego, potasowo-glinowego, żelazawego, siarczku sodowego, siarczynu sodowego kwaśnego, wapniowego kwaśnego, szczawianu amonowego, winianu potasowego kwaśnego.
Gatunek nie odporny na działanie
chlorku cynawego, cynowego, glinowego, miedziowego, żelazowego, fluorku sodowego, siarczanu potasowego kwaśnego, sodowego kwaśnego.
Pary i gazy
Odporna na działanie pary wodnej, par amoniaku, suchego chloru, dwutlenku i tlenku węgla. par jodoformu, siarkowodoru (do 200°C), gazu świetlnego.
Stal nie jest odporna na działanie pary wodnej zawierającej SO2, mokrego chloru, fluoru, fluorowodoru, chlorowodoru, par bromu, bromowodoru i in.
Stopione metale, metaloidy, zasady i sole
Stal kwasoodporna, odporna na działanie stopionych azotanów (z wyjątkiem amonowego), cyny (do 300°C), rtęci, siarki (do 445°C), octanu potasowego.
Nie jest odporna na działanie stopionego aluminium, antymonu, ołowiu, cyny (ponad 300°C), cynku, kadmu, wodorotlenku potasowego i sodowego, węglanu potasowego i sodowego. azotanu amonowego, chlorku barowego, boraksu.
Pozostałe substancje
Jest odporna na działanie :
suchego czterochlorku węgla, suchego dwuchlorku dwusiarki, dwunadtlenku sodowego, dwusiarczku węgla, solanki peklującej, pięciotlenku fosforowego, roztworów fosforanowych (do fosforanowania), szkła wodnego, kwaśnego utrwalacza i wywoływacza fotograficznego oraz acetonu, alkoholu etylowego i metylowego, benzenu, benzyny, chininy, chlorku metylenu, chlorku metylu, suchego chlorobenzenu, suchego chloroformu.
Cukru, czekolady, drożdży, suchego dwuchloroetylenu, estrów, eteru jedno- i dwuetylowego, eteru naftowego, suchego chlorku etylu, alkalicznych i obojętnych roztworów farbiarskich, formaliny, furfurolu, gliceryny, glikolu, kamfory, kawy, klejów, kreozotu, krwi, ksylolu, likierów, masła, słodkiego mleka, musztardy, mydła, nafty, naftaliny, nowokainy, octu, octu spirytusowego.
Oleju jadalnego, lnianego, mineralnego, roślinnego, terpentynowego, owoców, parafiny, pirydyny, piwa, ropy naftowej, serów, smalcu wieprzowego, smoły węglowej, soku pomarańczowego i cytrynowego, soków i kwasów owocowych, spirytusu, detergentów, terpentyny, suchego trójchloroetylenu, warzyw, wazeliny, win i wódek.
Stal nie jest odporna na działanie
kwaśnych roztworów farbiarskich, chlorku acetylu, chlorowodorku aniliny, kwaśnego siarczanu chininy, kwaśnej kapusty i kwaśnego mleka, octu winnego, soku pomidorowego oraz wilgotnych: chlorobenzenu, chloroformu i chlorku etylenu.
Spawanie stali nierdzewnej 1H18N9 ( 1.4301, X9CrNi18-8, X10CrNi18-8, AISI 301, AISI 302 )
Stal najczęściej spawa się łukowo ręcznie elektrodami otulonymi, łukiem krytym oraz w osłonie gazów ochronnych (argonu, helu), metodą TIG i MIG.
Przed spawaniem nie wymaga podgrzewania wstępnego. Także po spawaniu nie jest potrzebna obróbka cieplna. Gatunek 1H18N9 nie należy spawać gazowo ani też łukowo w osłonie CO2.
Własności stali według PN-EN 1.4310, X10CrNI18-8
Właściwości fizyczne stali
Gęstość – 7,90 (g*cm3 )
Pojemność cieplna Cp 20oC – 500 ( J*kg-1 * K-1 )
Przewodność cieplna λ – 15,00 (W*m-1 * K-1 )
Własności stali 1.4310, X10CrNi18-8 w podwyższonych temperaturach
100oC – Współczynnik rozszerzalności liniowej α20oC i 16,0 x 10-6 oC, ( K-1 ) ,Moduł sprężystości E 194 GPa
200oC – Współczynnik rozszerzalności liniowej α20oC i 17,0 x 10-6 oC, ( K-1 ) ,Moduł sprężystości E 186 GPa
300oC – Współczynnik rozszerzalności liniowej α20oC i 17,0 x 10-6 oC, ( K-1 ) ,Moduł sprężystości E 179 GPa
400oC – Współczynnik rozszerzalności liniowej α20oC i 18,0 x 10-6 oC, ( K-1 ) ,Moduł sprężystości E 172 GPa
500oC – Współczynnik rozszerzalności liniowej α20oC i 18,0 x 10-6 oC, ( K-1 ) ,Moduł sprężystości E 165 GPa
Stal nierdzewna 1.4310, X10CrNi18-8 własności mechaniczne
Wytrzymałość na rozciąganie Rm 500-700 MPa
Granica plastyczności Rp0,2 min 195 MPa
Wydłużania A min 40%
Moduł sprężystości E 200 GPa
Twardość max 230HB
Warunki procesów technologicznych obróbki plastycznej i cieplnej
Kucie – 1200-900oC
Walcowanie – 1200-900oC
Przesycanie – 1000-1100oC
W gatunku stali nierdzewne kwasoodpornej 1H18N9 lub odpowiedniku ( 1.4310, AISI 301, AISI 302, X10CrNI18-8, X10CrNi18-9, X9CrNi18-8, 1.4325, SUS 302 ) dostarczamy: taśmy zimnowalcowane hartowane, drutu od średnicy 0,038 do 15,00, w stanie przesyconym ( miękkim), twardym i półtwardym, pręty walcowane, pręty ciągnione, druty 1.4310, blachy, formatki.
Zobacz pozostałe stale kwasoodporne
H18N10MT – stal chromowo-niklowo-molibdenowo-tytanowa 1.4571, X6CrNiMoTi17-12-2, AISI 316Ti, AISI 316L
H18N12Nb – stal kwasoodporna chromowo-niklowa z niobem 1.4550, 1.4546, X6CrNiNb18-10, AISI 347, AMS 5646
H17N13M2T – stal chromowo-niklowo-molibdenowo-tytanowa 1.4571, X6CrNiMoTi17-12-2, AISI 316Ti, AISI 316L
00H17N14M2 – stal chromowo-niklowo-molibdenowa 1.4404, 1.4401, 1.4432, 1.4435, 1.4436 ,X2CrNiMo17-12-2, X5CrNiMo17-12-2, X2CrNiMo18-14-3, AISI 316L, X2CrNiMo17-12-3, X3CrNiMo17-13-2
1H18N9 – stal chromowo-niklowa 1.4310, AISI 301, X10CrNi18-8
1H18N9T – stal chromowo-niklowo-tytanowa 0H18N10T, X6CrNiTi18-10, stal 1.4541, 1H18N10T, X8CrNiTi18-10, 1.4878, X10CrNiTi18-10, X7CrNiTi18-10, 1.4940, AISI 321, AISI 321H
0H18N9 – stal chromowo-niklowa 1.4301, X5CrNi18-10, 1.4305, X8CrNiS18-9, 1.4306, X2CrNi19-11, 1.4307, X2CrNi18-9, 1.4311, X2CrNiN18-10 AISI304
0H23N28M3TCu – stal niklowo-chromowo-molibdenowa z miedzią i dodatkiem tytanu X8CrNiNb16-13, 1.4539, X1CrNiMoCu25-20-5, AMS 5646, S34700, X1NiCrMoCu25-20-5, SUS 890, AISI 904L, SUS 317, UNS N08904
Stale wg norm PN – EN, EN, DIN
Zobacz pozostałe stale specjalne wysokostopowe
wysokostopowa stal do pracy przy podwyższonych temperaturach
stal stopowa do pracy przy podwyższonych temperaturach
stal nierdzewna
stale żaroodporne i żarowytrzymałe
stal kwasoodporna
Najczęściej zadawane pytania (FAQ) — stal nierdzewna 1.4310 (AISI 301) i AISI 302
Co to jest stal 1.4310 i czym różni się od AISI 302?
1.4310 (X10CrNi18-8) to austenityczna stal nierdzewna o podwyższonej granicy plastyczności dzięki intensywnemu umacnianiu na zimno. Jest standardem dla taśm i drutów sprężynowych. AISI 302 (zbliżona do 1.4300 / X12CrNi19-8) ma nieco wyższą zawartość niklu, co daje nieznacznie lepszą odporność korozyjną, ale mniejszy potencjał umacniania. W praktyce do elementów sprężystych wybiera się 1.4310, a do ogólnych konstrukcji odpornych na korozję — 302.
Jakie są typowe składy chemiczne 1.4310 i AISI 302?
1.4310: C ≤ 0,12%, Cr 16,5–18,5%, Ni 6–8%, Mn ≤ 2%, Si ≤ 1%.
AISI 302: C ≤ 0,15%, Cr 17–19%, Ni 8–10%, Mn ≤ 2%, Si ≤ 1%.
Czy te stale można hartować?
Nie. Ani 1.4310, ani AISI 302 nie są hartowalne cieplnie. Utwardzanie uzyskuje się wyłącznie przez obróbkę plastyczną na zimno. Wyżarzanie rozpuszczające w 1010–1120°C przywraca plastyczność materiału, ale zmniejsza twardość.
Jakie właściwości mechaniczne ma 1.4310?
W zależności od stopnia umocnienia (1/4H – EH) stal może osiągać Rm od 900 do 2000 MPa. Dzięki temu znajduje zastosowanie w precyzyjnych sprężynach, klipsach, sprężynkach spiralnych i elementach zatrzaskowych.
Jak wypada odporność korozyjna 1.4310 i 302?
Oba gatunki należą do grupy stali nierdzewnych typu 18/8, czyli zbliżonych do AISI 304. Mają dobrą odporność na korozję w atmosferze, wodzie, roztworach soli i łagodnych kwasach. Nie są odporne na działanie chlorków — w środowisku morskim mogą wystąpić wżery.
Czy 1.4310 jest magnetyczna?
W stanie wyżarzonym – nie. Po intensywnym zgniocie (umocnieniu na zimno) staje się częściowo magnetyczna z powodu przemiany austenitu w martenzyt indukowany zgniotem. To zjawisko naturalne i nie wpływa na właściwości sprężyste.
Jak wygląda spawalność tych gatunków?
Spawalność jest dobra, ale z uwagi na zawartość węgla (C) istnieje ryzyko korozji międzykrystalicznej w strefie wpływu ciepła. Po spawaniu zaleca się trawienie i pasywację powierzchni, a w newralgicznych konstrukcjach – wyżarzanie stabilizujące.
Jakie są typowe zastosowania stali 1.4310 i 302?
Sprężyny techniczne, taśmy sprężynowe, elementy sprężyste, klipsy, sprężynki spiralne, uszczelki, elementy precyzyjne, opaski zaciskowe, części maszyn i urządzeń w przemyśle spożywczym i chemicznym.
W jakich formach dostępne są te stale?
Najczęściej w postaci taśm zimnowalcowanych, drutów, cienkich blach, rzadziej w postaci prętów i płaskowników. Stany dostawy obejmują różne poziomy umocnienia (np. 1/2H, 3/4H, H, EH).
Jakie są właściwości fizyczne stali 1.4310 i 302?
Gęstość: ok. 7,9 g/cm³, moduł Younga: 193–200 GPa, współczynnik rozszerzalności cieplnej: ok. 17 × 10⁻⁶ 1/K. Własności te są zbliżone do typowych stali austenitycznych klasy 304.
Do jakich temperatur można stosować 1.4310?
Bezpieczny zakres pracy: od -200°C do +300°C dla elementów sprężystych. Przy wyższych temperaturach struktura austenitu może ulec rozkładowi, co prowadzi do utraty sprężystości i korozji międzykrystalicznej.
Czy stal 1.4310 i 302 nadają się do kontaktu z żywnością?
Tak, o ile spełnione są wymagania dotyczące czystości i obróbki powierzchni. Wiele urządzeń AGD, zacisków i elementów kuchennych wykonuje się z tych gatunków, przy czym należy unikać kontaktu z silnie kwaśnymi lub solnymi środowiskami.
Jakie wykończenia powierzchni są stosowane?
Typowe stany powierzchni to 2B (gładka, wyżarzona, trawiona), 2H (utwardzona przez zgniot), BA (błyszcząca, wyżarzona w atmosferze ochronnej). Wybór zależy od wymagań estetycznych i mechanicznych.
Co wybrać: 1.4310 czy AISI 302?
1.4310, gdy kluczowa jest wysoka sprężystość i odporność zmęczeniowa. AISI 302 – gdy istotniejsza jest nieco lepsza odporność na korozję i spawalność. Dla środowisk agresywnych zaleca się gatunki molibdenowe, np. 1.4401 (AISI 316).