Stal specjalna wysokostopowa – odporna na ścieranie wysokomanganowa 110G12 BN-90/0631-04,
11G12 BN-68/0361-04 ( X120Mn12, 1.3401, X120Mn13 )
Gatunek stali | Norma | Skład chemiczny (%) | |||||||||
C | Mn | Si | P | S | Cu | Cr | Ni | Mo | inne | ||
110G12
11G12 |
BN | 1,05 1,25 | 11,50 14,00 | 0,40 0,70 | max 0,10 | max 0,030 | – |
max
0,70
– |
max
0,60
– |
– | – |
L120G13 | PN 88/H-83160 | 1,00 1,40 | 12,00 14,00 | 0,30 1,00 | max 0,10 | max 0,030 | – | max 1,00 | max 1,00 | – | staliwo |
X 120 Mn 12
X120Mn12
1.3401 |
DIN
X120Mn12
W.nr |
1,10 1,30 | 12,00 13,00 | 0,30 0,50 | max 0,10 | max 0,040 | – | max 1,50 | – | – | – |
17 618 17618 | CSN/STN | 1,10 1,40 | 11,00 13,00 | max 1,00 | max 0,10 | max 0,040 | – | – | – | – | – |
Z 120 Mn 12 Z120Mn12 | AFNOR | 1,05 1,35 | 11,00 14,00 | 0,20 0,60 | max 0,045 | max 0,035 | – | – | – | – | – |
X 120 Mn 13 X120Mn13 | MSZ | 1,00 1,30 | 12,00 14,00 | max 0,70 | max 0,10 | max 0,040 | – | max 0,50 | – | – | – |
A 128
ASTM 128
A 128 B-4 |
ASTM |
1,05
1,35
1,20 |
min
11,00
11,50 |
max 1,00 | max 0,070 | – | – | – | – | – | staliwo |
GX100Mn13
GX120Mn13 GX120Mn17 |
ISO |
0,90
1,05
1,05 1,35 |
11,00
14,00
16,00 19,00 |
0,30 0,90 | max 0,060 | max 0,045 | – | – |
– |
– | staliwo |
Stal Hadfielda ( w zależności od gatunku i normy danej stali ) zawiera 1,00 – 1,30% węgla oraz 11,00 – 14,00% (czasami więcej) manganu, stosunek węgla do manganu wynosi średnio około 1:10.
Po nagrzaniu do około 950 – 1000oC i ochłodzeniu w powietrzu, ten rodzaj stali posiada strukturę austenitu z wydzieleniami węglików.
Po przesyceniu z tych temperatur w wodzie powstaje struktura austenityczna o własnościach mechanicznych ( dotyczy gatunku 11G12):
Własności mechaniczne próbek obrobionych cieplnie
Rm 90-110 kG/mm2 ( 900-1100 MN/m2 ),
Re 35-45 kG/mm2 ( 350-450 MN/m2 ),
A% – 50,
Z% – 60,
HB – 200-250 kG/mm2 ( 2000-2500 MN/m2 ).
Temperatury przeróbki plastycznej i obróbki cieplnej
Kucie przy temperaturze 1050-900oC,
Obróbka cieplna – przesycanie w temperaturze 950 – 1050oC, chłodzenie w wodzie, po obróbce cieplnej struktura austenityczna.
Spawanie
Przed spawanie stal Hadfielda należy podgrzać w zakresie 190 – 300oC, po spawaniu należy wykonać wyżarzanie w zakresie temeratur 750 – 800oC. po wyżarzaniu materiał chłodzimy w powietrzu.
Obróbka cieplna wyrobów odlanych lub kutych polega na przesycaniu od temperatury austenityzowania to jest : 1050oC – 1100oC w wodzie przez co zapobiega się wydzieleniu węglików i otrzymuje austenit trwały przy około 20oC. W czasie ścierania, któremy towarzyszy znaczny nacisk i uderzenia, austenit w warstwie przypowierzchniowej wyrobu, bardzo umacnia się w wyniku tworzenia licznych tak zwanych mikrobliźniaków, czego konsekwencją jest zwiększenie odporności na ścieranie.
Odporna na ścieranie stal wysokomanganowa 11G12, 110G12, posiada wysoką wytrzymałość i udarność oraz dobre własności plastyczne przy stosunkowo niskiej granicy plastyczności i twardości. Istota wysokiej odporności na ścieranie tkwi w tym, że pod działaniem nacisków zewnętrznych stal bardzo znacznie się umacnia, ponieważ jej struktura austenityczna ma wiele kierunków łatwego poślizgu. Zgniot na zimno tego metalu, powoduje również rozdrobnienie ziarn oraz częściową przemianę martenzytyczną austenitu. Nieodzownym warunkiem dużej odporności na ścieranie jest wystąpienie dużych nacisków i towarzyszącego im zgniotu, jeśli występuje brak w/w czynników stal Hadfielda zachowuje się podobnie jak inne stale o zbliżonej twardości, nie wykazując specjalnych właściwości. W przypadku zużycia ciernego, któremu nie towarzyszy nacisk, przez co nie następuje również zgniot, stal w gatunku 1.3401, X120MN12, nie wykazuje wyższej odporności na ścieranie niż inne stale o zbliżonej twardości.
Ze względu na umocnienie oraz przemianę martenzytyczną, metal Hadfielda jest bardzo trudno obrabialna. Przy podgrzewaniu stali przesyconej, w zakresie temperatur 300-450oC następuje przemiana austenitu w martenzyt, zaś powyżej temperatury 500oC – odpuszczanie martenzytu. Rozpad austenitu na martenzyt i jego odpuszczenie w temperaturach powyżej 500-550oC powoduje że po nagrzaniu do tych temperatur i następnym oziębieniu w wodzie, wysokomanganowa stal Hadfielda daje się obrabiać za pomocą węglików spiekanych. Poprawę obrabialności można również uzyskać przez zastosowanie długotrwałego wyżarzania w temperaturze 550 – 580oC.
Stal wysokomanganowa ( manganowa ), znajduje zastosowanie przy produkcji części do maszyn i urządzeń od których wymagana jest bardzo duża odporność na ścieranie przy uderzeniach powodujących tak zwany zgniot na zimno: szczęki kruszarek do kamieni, sworznie i tulejki do łańcuchów gąsienicowych, kule i płyty do młynów, kraty, krzyżownice tramwajowe, czerpaki koparek itp. Trudnościeralna stal Hadfielda w stanie przesyconym jest stalą niemagnetyczną
W gatunkach 110G12, 11G12, X120Mn12 ( 1.3401, X120Mn12 , blachy, pręty, płaskowniki ) dostarczamy pręty walcowane okrągłe, formatki cięte z blachy, pręty kwadratowe i płaskie (płaskowniki), płaskowniki wycinane wodą z blach, blachy gorącowalcowane, odkuwki swobodnie kute.